🚌_आपल्या कामगारांच्या माहितीसाठी-_
📌 *विविध संसदीय आयुधे-*
विधी मंडळाच्या सदस्यांना वैधानिक टीकात्मक आणि आर्थिक कार्य पार पाडण्यासाठी व शासन यंत्रणेवर अंकुश ठेवण्यासाठी सदस्यांना प्रश्नोत्तरे लक्षवेधी सूचना अर्धा तास चर्चा स्थगन प्रस्ताव विविध प्रकारचे ठराव विधेयके तसेच अर्थसंकल्प राज्यपालांच्या अभिभाषणावरील चर्चा इत्यादी विविध संसदीय आयुधांचा उपयोग करावा लागतो.
*प्रश्नोत्तर तास-* विधानसभेच्या बैठकीची सुरुवात प्रश्नोत्तरांचा तास आले होते विधिमंडळात जे प्रश्न विचारले जातात त्याचे 3 प्रकार असतात-
*अ) तारांकित प्रश्न-* सभागृहात तोंडी उत्तर दिले जाते.
*ब) सूचना प्रश्न-* सदस्य एखाद्या प्रश्नाचे उत्तर ताबडतोब हवे असेल तर ही सूचना अधिवेशनाच्या प्रारंभापूर्वी सात दिवसांपेक्षा जास्त आगोदर देता येत नाही.
*क) अतारांकित प्रश्न-* प्रश्नाचे केवळ लेखी उत्तर हवे असते अशावेळी तारांकित प्रश्नांची सूचना देतात.
*ब) सूचना प्रश्न-* सदस्य एखाद्या प्रश्नाचे उत्तर ताबडतोब हवे असेल तर ही सूचना अधिवेशनाच्या प्रारंभापूर्वी सात दिवसांपेक्षा जास्त आगोदर देता येत नाही.
*क) अतारांकित प्रश्न-* प्रश्नाचे केवळ लेखी उत्तर हवे असते अशावेळी तारांकित प्रश्नांची सूचना देतात.
*अर्धातास तास चर्चा-* प्रश्नातून उद्भवणाऱ्या व इतर सार्वजनिक बाबींवर सदस्यांना अर्धा तास चर्चा करता येते.
*विशेष अधिकार व विशेष हक्कभंग-* लोकप्रतिनिधींना विशेष संसदीय हक्क आहेत सदस्य समिती विशेषाधिकार भंग झाल्याची बाब कोणाही सदस्यास अध्यक्ष संमतीने हक्कभंग प्रस्ताव उपस्थित करता येते सभागृहाची बैठक सुरू होण्यापूर्वी एका सदस्याने हक्कभंगाची सूचना देता येते .
*स्थगन प्रस्ताव*
विशिष्ट विषयावर विधानसभेसमोर असलेले विविध कामकाज बाजूला करून चर्चा करण्यासाठी मांडला प्रस्ताव म्हणजे स्थगन प्रस्ताव एका बैठकीत एकापेक्षा अधिक स्थगन प्रस्तावावर चर्चा करता येत नाही या प्रस्तावाला सर्व मिळून दोन तासातच चर्चा होऊ शकते .
*विशेष अधिकार व विशेष हक्कभंग-* लोकप्रतिनिधींना विशेष संसदीय हक्क आहेत सदस्य समिती विशेषाधिकार भंग झाल्याची बाब कोणाही सदस्यास अध्यक्ष संमतीने हक्कभंग प्रस्ताव उपस्थित करता येते सभागृहाची बैठक सुरू होण्यापूर्वी एका सदस्याने हक्कभंगाची सूचना देता येते .
*स्थगन प्रस्ताव*
विशिष्ट विषयावर विधानसभेसमोर असलेले विविध कामकाज बाजूला करून चर्चा करण्यासाठी मांडला प्रस्ताव म्हणजे स्थगन प्रस्ताव एका बैठकीत एकापेक्षा अधिक स्थगन प्रस्तावावर चर्चा करता येत नाही या प्रस्तावाला सर्व मिळून दोन तासातच चर्चा होऊ शकते .
🎯 *लक्षवेधी सूचना-* तातडीच्या व सार्वजनिक बाबींकडे संबंधित मंत्र्यांची लक्ष वेधण्यासाठी लक्षवेधी सूचना देतात ही सूचना मांडल्यानंतर संबंधित मंत्री त्यावर निवेदन करतात लक्षवेधी सूचनेवर भाषण केले जात नाही स्पष्टीकरणासाठी एक दोन प्रश्न विचारते दिवसातून दोन लक्षवेधी सूचना मांडल्या जातात.
*अल्पकालीन चर्चा-* निकडीच्या महत्त्वाच्या बाबींवर चर्चा उपस्थित करण्यासाठी सदस्य अल्पकालीन चर्चेची सूचना देता येते या सूचनेवर कमाल अडिच तास चर्चा होते सूचना मांडणारे सदस्य थोडक्यात आपले भाषण करतात व त्यानंतर संबंधित मंत्र्यांसह शिकवते तर सदस्य अध्यक्षांच्या परवानगीने चर्चेत भाग घेतात.
*अंतिम आठवडा-*
पुरेशा सार्वजनिक महत्त्वाच्या बाबींवर चर्चा करण्यासाठी अध्यक्ष सभागृहाचे नेते विचारविनिमय करून आलेले शेवटचे आठवण येते क्रमांक चर्चेसाठी ठेवतात प्रस्तावातील विषयावर चर्चेचा प्रस्ताव देणारे सदस्य भाषण करताना संबंधित मंत्री त्या वक्तव्य इतर सदस्यांना अध्यक्षांच्या परवानगीने चर्चेत भाग घेता येतो.
पुरेशा सार्वजनिक महत्त्वाच्या बाबींवर चर्चा करण्यासाठी अध्यक्ष सभागृहाचे नेते विचारविनिमय करून आलेले शेवटचे आठवण येते क्रमांक चर्चेसाठी ठेवतात प्रस्तावातील विषयावर चर्चेचा प्रस्ताव देणारे सदस्य भाषण करताना संबंधित मंत्री त्या वक्तव्य इतर सदस्यांना अध्यक्षांच्या परवानगीने चर्चेत भाग घेता येतो.
*अनियत दिन प्रस्ताव-* सार्वजनिक महत्त्वाच्या बाबींवर चर्चा घडून आणण्यासाठी ही सूचना देतात यासाठी कोणताही दिवस निर्धारित केलेला नसल्यामुळे मान्य झालेले प्रस्ताव अंगीं म्हणून ओळखले जातात.
🎯 *मंत्रिमंडळावर अविश्वास प्रस्ताव-* अविश्वास दाखवणार या विशिष्ट वेळी मंत्रिमंडळाच्या कामकाजाविषयी नापसंती व्यक्त करणाऱ्या बचावाची लेखी सूचना द्यावी लागते .🎯 *अध्यक्ष /उपाध्यक्ष यांना पदावरून दूर करण्याचा प्रस्ताव-*अध्यक्ष उपाध्यक्ष यांना त्यांच्या पदावरून दूर करण्यात संबंधीचा प्रस्ताव मान्य करतात 14 दिवसांची नोटीस द्यावी लागते.
*संकलन- नितिन बागले*
