शुक्रवार, ३० मार्च, २०१८

कलम १८. (मार्ग परिवहन महामंडळ अधिनियम, १९५०) महामंडळाचे सर्वसाधारण कर्तव्य :-

कलम १८.  (मार्ग परिवहन महामंडळ अधिनियम, १९५०) महामंडळाचे सर्वसाधारण कर्तव्य :- 

ज्या राज्यासाठी महामंडळ स्थापन करण्यात असेल त्या राज्यात किंवा त्या राज्याच्या भागात आणि कोणत्  विस्तारित क्षेत्रात मार्ग परिवहन सेवांची कार्यक्षम, पुरेशी, किफायताशीर आणि योग्य रित्या समन्वित अशी यंत्रणा उपलब्ध होईल किंवा सुनिश्चित होईल यासाठी किंवा तिची अभिवृद्धी होईल अशा प्रकारे आपल्या अधिकारांचा अधिकाधिक वापर करणे हे महामंडळाचे सर्वसाधारण कर्तव्य अंसेल.
       परंतु, न्यायालयात किंवा अधिकरणापुढे कार्यवाही करुन जे कर्तव्य किंवा दायित्व व बजावून घेता येते अशा ज्या कर्तव्यास किंवा दायित्व वास महामंडळ एरव्ही अधीन नसते ते कर्तव्य किंवा दायित्व व या कलमातील  कामामुळेही महामंडळावर प्रत्यक्षपणे किंवा अप्रत्यक्षय पणे लादले जाते अंसा त्याचा अर्थ लावला जाणार नाही़.

कलम १९.  (मार्ग परिवहन महामंडळ अधिनियम, १९५०) महामंडळाचे अधिकार :-

(१)    या अधिनियमाच्या उपबंधांच्या अधीनतेने, महामंडळास पुढील गोष्टी करण्याचे अधिकार असतील :
(क)   त्या राज्यात आणि कोणत्याही याही विस्तारित क्षेत्रात मार्ग परिवहन सेवा चालविणे.
(ख)   कोणत्याही सहाय्यभूत सेवेची तरतूद करणे.
(ग)   आपल्या कर्मचार्‍यांसाठी रास्ता वेतन, भविष्य निर्वाह निधीची स्थापना, राहण्याच्या जागा, विश्रामगृह व करमणूकगृह आणि अन्य सुखसोयी धरुन सेवानुकुल तरतूदी करणे ,
(घ)   आपल्या कर्मचा-यांना आणि अन्य व्यक्तीना विनााुल्क किंवा सवलतीच्या  दरानी आणि ज्या शर्ती लादणे तयास योग्य वाटेल अशाशर्तीवर पास देण्यासप्रधीकृती देणे,
(ड)   न वापरलेली तिकिटे आणि न वापरलेले सवलतीचे पास यांच्या बाबतीत परतावा देण्यास प्रधीकृती देणे.
(२)    या अधिनियमाच्या उपबंधांच्या अधीनतेने, पोट कलम (१) अन्वये प्रदान केलेल्या अधिकारामध्ये पुढील गोष्टी करण्याचा अधिकारांचा समावेश अंसेल :-
(क)    पोटकलम (१) मध्ये निर्दिष्ट केल्यापैकी महामंडळाच्या कोणत्याही क्रियाव्यापारासाठी आवयक अंसलेली वाहनसामग्री, वाहने  उपयंत्रे, सयंत्रे, साधनसामग्री किंवा अन्य कोणतीही वस्तु यांची निर्मिती करणे, त्या या खरेदी करणे,सुस्थितीत ठेवणे आणि दुरुस्त करणे,
स्पष्टीकरण : या खंडातील ''निर्मिती'' या शब्दप्रयोगात, प्रयोगाच्या विंत्र्वा संशोधनाच्या कामासाठी करावयाची मोटारबांधणी खेरीज करुन संपूर्ण मोटार वाहनाची बांधणी करण्याचा समावेश होत नाही़
(ख)    सदर वरिल पैकी कोणत्याही क्रियाव्यापरासाठी महामंडळास आवश्यक वाटेल अशी जंगम आणि स्थावर संपत्ती संपादन करणे व धारण करणे, आणि आपण धारण केलेली कोणतीही संपत्ती ती भाडेपट्‌टयाने देणे, विकणे  किंवा अन्यथा हस्तांतरित करणे,
(ग)    अंन्य कोणत्याही व्यक्तींचा कोणत्याही उपक्रमाच्या कामात ज्या मर्यादेपर्यंत या राज्यात किंवा कोणत्याही विस्तारीत क्षेत्रात मार्ग परिवहन सेवा चालवण्याचा अंतर्भाव असेल त्या मर्यादेपर्यंत तो संपूर्ण उपक्रम किंवा त्याचा कोणताही भाग संबंधित राज्यात त्याकाळी अंमलात आलेल्या संपादनसंबंधी कायद्यानुसार आणि विहित अंसेल अशा कार्यपध्दतीनुसार कराराने किंवा सवलतीने आणि कायम करता किंवा काही कालावधीसाठी संपादन करण्याच्या योजना तयार करणे व तो त्याप्रमाणे संपादन करणे. 
(घ)    एखादी जमीन कराराने खरेदी करणे, किंवा भाडेपट्‌टयाने किंवा कोणत्याही प्रकारच्या भाडेदारीने घेणे आणि आपला उपक्रम चालू ठेवण्यासाठी आवश्यक वाटतील अशा इमारती त्या जमिनीवर उभारणे,
(ड)    मोडीत काढलेली वाहने, जुने टायर, वापरलेली तेले, टाकाऊ असे अन्य कोणतेही सामान किंवा विहित रितीने अप्रचलित म्हणून घोषित केले आहे असे अन्य भांडार सामान यांची विल्हेवाट लावण्याचा प्राधिकार देणे,
(च)    या आधिनियमाखालील आपली कर्तव्ये पार पाडण्यासाठी आणि त्या खालीली आपल्या आधिकाराचा वापर करण्यासाठी आवयक असतील अशा, सर्व संविदा करणे आणि त्याचे पालन करणे,
(छ)    महामंडळाने चालवलेल्या मार्ग परिवहन सेवेमध्ये वापरण्यासाठी योग्य असतील अशा प्रकारची वाहने खरेदी करणे,
(ज)    अन्य कोणत्याही उपक्रमाच्या मालकाचा मालकीची किंवा त्याचा कब्ज्यात असलेली वाहने, मोटारघरे, छप-या, कार्यालयाच्या इमारती, आगारे, जमीन, कार्याशाळा, साधनसामग्री, हत्यारे, वाहनांची उपसाधने व सुटे भाग, किंवा अन्य कोणतीही वस्तु महामंडळाने आपल्या उपक्रमाचा कामी त्यांचा वापर करण्याकरता खरेदी करणे किंवा अन्यथा कराराने मिळवणे,
(झ)    प्रशिक्षणाच्या, शिक्षणाच्या व संशोधनाच्या सोयी महामंडळाने उपलब्ध करणे व त्या उपलब्ध करण्याच्या कामी इतरांना सहाय करणे या शिवाय आणखी, महामंडळाकडे कामाला अंसलेल्या व्यक्तींचे कौशल्य किंवा महामंडळाच्या साधनासामुग्रीचे किंवा ज्या रीतीने ती वापरण्यात येते तिची कार्यक्षमता वाढविण्यासाठी कोणतीही गोष्ट करणे,
(त्र)    उतारुंची किंवा मालाची ने-आण करणारा परिवाहक म्हणून धंदा करणार्‍या कोणत्याही व्यक्तीशी महामंडळाच्या वतीने त् या व्यक्तीने थेट भाडे किंवा वाहनावर घेऊन उतारुंची किंवा मालाची ने-आण करण्याची तरतूद करणारे करार करणे आणि त् यांचे पालन करणे,
(ट)    मालाची रवानगी, साठवण आणि सुपूर्दगी करण्याच्या सोयी उपलब्ध करणे,
(ठ)    महामंडळाच्या वाहनांवर व आतील बाजूस आणि महामंडळाच्या जागेत भिंतीपत्रके व जाहितरात फलक प्रदर्शित  करण्यासाठी  तसेच महामंडळाकडून लोकांना देण्यात येणा-या तिकिटांवर व अंन्य प्रपत्रांवर जाहिरात देण्यासाठी संविदा करणे,
(ड)    महामंडळाचे कामकाज योग्य रितीने चालविणे सुकर व्हावे म्हणून राज्य शासनाच्या पूर्वमान्यतेने अंन्य सर्व गोष्टी करणे,
(३)    राज्य शासनाच्या पूर्वमान्यतेखेरीज पुढील गोष्टी करण्यास महामंडळास या कलमातील काहीही  प्राधिकृत करते अंसा त् याचा अंर्थ लावला जाणार नाही़
(१)    महामंडळाच्या उपक्रमात प्रत्यक्षपणे किंवा अप्रत्यक्षपणे वापरण्याची आवयकता नसलेल्या कोणत् याही वस्तूची निर्मिती करणे किंवा ती बाळगणे अंथवा जे वाहन महामंडळाच्या मालकीचे नाही  किंवा त्याच्या उपक्रमासाठी प्रत्यक्षपणे किंवा अप्रत्यक्षपणे वापरण्यात येत नाही अंसे कोणतेही वाहन दुरुस्त  करणे, संग्रही ठेवणे  किंवा त्याचासाठी कोणत्याही संधारणाची तरतूद करणे,
(२)    अन्य व्यक्तीला विकण्यासाठी कोणतेही वाहन खरेदी करणे,
(३)    कोणत्याही व्यक्तीस वाहनांची वंगणे, सुटे भाग, साधन सामग्री किंवा उपसाधने विकणे किंवा पुरवणे,
(४)    या अधिनियमाद्वारे किंवा त्याखालील स्पष्टपणे उपबंधित केले असेल तेवढे खेरीज करुन एरव्ही उतारुंची किंवा मालाची ने-आण करण्यासाठी वाहने भाडयाने देणे.
(४)    या अधिनियमान्वये अन्यथा उपबंधित केले अंसेल तेवढे खेरीजकरुन पूर्वगामी उपबंधातील कोणतीही गोष्ट, महामंडळास त्या त्या वेळी अंमलात अंसलेला कोणताही कायदा दुर्लक्षिण्याचा प्राधिकार देते, अंसा तिचा अर्थ लावला जाणार नाही़.
(५)    महामंडळ अन्य कोणत्याही व्यक्तीचा संपूर्ण उपक्रम किंवा त्याचा कोणताही भाग संपादन करीत त् याबाबतीत महामंडळ आपल्या अधिका-यांची आणि कर्मचा-यांची नियुवस्र्ती करतांना, त्या उपक्रमात  कामाला अंसलेल्या कर्मचा-यांचे हक्क विचारात घेईल.
(६)    या कलमाच्या उपबंधामुळे, या अधिनियमातील नंतरच्या उपबंधाद्वारे  किंवा त्याखालील महामंडळात प्रदान करण्यात आलेला कोणताही अधिकार मर्यादित होतो अंसा तयाचा अंर्थ लावला जाणार नाही़
कलम २०.  (मार्ग परिवहन महामंडळ अधिनियम, १९५०) महामंडळाच्या मार्ग परिवहन सेवेचा अंन्य राज्याच्या क्षेत्रात विस्तार करणे :-
(१)    महामंडळास लोकहिताच्या  दृष्टीने आपल्या मार्ग परिवहन सेवांपैकी कोणत्याही सेवेचा अंन्य राज्यातील कोणत्याही नियतमार्गावर किंवा क्षेत्रात विस्तार करणे समयोचित वाटत अंसेल, तर त्यास राज्य शासनाच्या परवानगीने, प्रस्तावित विस्तारासंबंधी अन्य राज्याच्या शासनाशी वाटाघाटी करता येतील.
(२)    अन्य राज्याच्या शासनाने प्र्रस्तावित विस्तारास मान्यता दिली तर महामंडळ त् या प्रयोजनासाठी एक योजना तयार करीत व ती त्या अन्य शासनाकडे त्याच्या संमतीसाठी पाठवील आणि आशी संमती मिळाल्यानंतर महामंडळास राज्य शासनाची पूर्वमान्यता घेऊन ती योजना मंजूर करता येईल.
(३)    अशा रितीने योजना मंजूर करण्यात आल्यानंतर, महामंडळाने आपल्या मार्ग परिवहन सेवेचा  अशा नियतमार्गावर किंवा क्षेत्रात विस्तार करणे विधिमान्य ठरेल, आणि आशी सेवा याप्रमाणे विस्तारित करण्यात येईल तेव्हा ज्या अन्य राज्यात असा नियतमार्ग किंवा क्षेत्र असेल त्या राज्यात अमलात असलेल्या कोणत्याही विधिच्या उपबंधाच्या अधिनतेने महामंडळ त्या नियत मार्गावर किंवा क्षेत्रात ती सेवा चालवील.
(४)    या कलमाच्या पूर्वगामी उपबंधामध्ये उपबंधित  केलेल्या रितीने पूरक योजना तयार करुन व मंजूर करुन महामंडळास पोटकलम (२) अन्वये केलेल्या योजनेत वेळोवेळी  फेरबदल करता येतील किंवा तिचा विस्तार करता येईल.
कलम २१.  (मार्ग परिवहन महामंडळ अधिनियम, १९५०) डाक पोचवणे :-
       मोटार वाहन अधिनियम १९३९ यामध्ये काहीही अंतर्भूत असले तरी, केंद्र शासनाने तसे आवयक केल्यास  महामंडळ याबाबत केंद्र शासन राज्य शासनाशी विचारविनिमय करुन विनिर्दिष्ट करील अशा दरांनी आणि अशा अटींवर व अटीवर डाक पोचवण्याचे काम करील.

२ टिप्पण्या: